W dniu dzisiejszym mija 15 dzień od rozpoczęcia inwazji Rosji na Ukrainę. Minione dwa tygodnie wyznaczane są przede wszystkim przez szok, strach oraz ogrom cierpienia narodu ukraińskiego. Inter arma silent musae… Odbierając z niedowierzaniem kolejne informację o atakach na ludność cywilną, nie możemy jako muzealnicy nie zauważyć, że równolegle jesteśmy świadkami zniszczeń bezcennych zasobów ukraińskiego, europejskiego, światowego dziedzictwa kulturowego. Spontaniczna reakcja obywateli polskich niosących pomoc Ukrainie, skoncentrowała się na potrzebach ludzkich. W działania te zaangażowała się także, od pierwszego dnia wojny, społeczność muzealna.
Stowarzyszenie Muzealników Polskich wyraża tym samym podziękowanie i uznanie dla wszystkich polskich muzealników, którzy podjęli wysiłek zbiórki środków materialnych i żywności, przyjmując również pod swoje dachy uchodźców z Ukrainy. Indywidualni i instytucjonalni Członkowie naszego stowarzyszenia, zrzeszeni w strukturach oddziałowych, podjęli w tym zakresie aktywność w koordynacji z miejscowymi jednostkami samorządu terytorialnego. W muzealnych placówkach, nie tylko zbierane są dary, ale także powstają programy edukacyjne skierowane do uchodźców, w tym szczególnie do wymagających opieki psychologicznej dzieci. W muzealnych pokojach gościnnych przebywają ukraińskie rodziny, w gruncie rzeczy głównie kobiety z dziećmi, natomiast drzwi ekspozycji muzealnych zostały szeroko otwarte dla uchodźców. Jesteśmy w pełni świadomi faktu, że kultura nie stanowi dla nich w obecnej chwili „artykułu” pierwszej potrzeby, z drugiej zaś strony rozumiemy, jak bardzo (w dłuższej perspektywie czasu) niesie ze sobą skutki terapeutyczne.
Muzealnicy na całym świecie uczestniczą w procesach długiego trwania, a nasze działania zawsze obliczone są na daleką przyszłość. Członkowie Stowarzyszenia Muzealników Polskich, poprzez sieć swoich kontaktów, nawiązali łączność z muzealnymi instytucjami na Ukrainie (m.in. we Lwowie, Chersoniu, Żółkwi, Iwano-Frankiwsku) organizując wymierną pomoc dedykowaną ukraińskim muzeom i muzealnikom. Gestem naszej solidarności z Ukrainą, było też pismo o zawieszenie komitetu rosyjskiego w strukturach ICOM, skierowane w dniu 1 marca do Dyrektora Generalnego organizacji, Petera Kellera. Z pewnością przyjdzie jeszcze czas, aby opowiedzieć o tych działaniach w szerszy sposób . W chwili obecnej, jako stowarzyszenie, nie koncentrujemy się na nagłaśnianiu naszych działań, ale na samym ich prowadzeniu. Zarząd Główny Stowarzyszenia Muzealników Polskich pozostaje w kontakcie z właściwymi departamentami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa narodowego oraz Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, natomiast władze terenowe naszego stowarzyszenia z jednostkami samorządu terytorialnego.
Wyrażamy głęboką solidarność z prawem Narodu Ukraińskiego do samodzielnego stanowienia o swojej przyszłości, a w sposób szczególny podkreślamy troskę o, nierzadko wspólne, dziedzictwo kulturowe. Serdecznie dziękujemy wszystkim osobom, które konsekwentnie podejmują aktywność, niosąc wymierną pomoc dzięki swoim działaniom.
dr Michał Niezabitowski
Prezes Stowarzyszenia Muzealników Polskich